KWINTENCIRKEL

Dat de kwart en de kwint zo goed passen bij de grondtoon is nog beter te zien als we overschakelen naar de 'Kwintencirkel'. We beginnen dan weer bij de C (=0) en plaatsen rechts naast C zijn kwint (dat is de G).
Vervolgens plaatsen we rechts naast de G weer zijn kwint (dat is de D). Zo gaan we helemaal rond. De laatste in de rij blijkt de F te zijn en zijn kwint is de C waarmee de cirkel rond is.
Klik nu op onderstaand plaatje en bekijk het achterliggende YouTube-filmpje over de kwintencirkel.
Het resultaat van de nieuwe rangschikking staat hieronder nog eens in onze codering en het wordt dan meteen duidelijk dat de F en de G het dichtste bij C staan (let ook weer op de kleuren).
Zoals in het YouTube-filmpje goed te zien was, is dat elk majeur-akkoord een onderliggend mineur-akkoord heeft. Bij de Cmaj was dit de Amin. 'Waarom is dit zo?'
We weten al dat een majeur-akkoord is opgebouwd uit de grondtoon met zijn de terts (+4) en zijn kwint (+7).
Ook hebben we al gezien dat de Cmaj-toonladder alleen bestaat uit de witte toetsen van de piano. Dit houdt in dat er geen kruisen/mollen in deze toonladder zitten.
Als we de Cmajeur-toonladder transponeren naar een andere grondtoon dan zien we dat er altijd een aantal kruisen/mollen bijkomt t.o.v. de Cmajeur-toonladder. Oftwel; er zitten nu wel zwarte toetsen in de toonladder.
Ditzelfde kunnen we doen met de mineur-toonladders. Doordat hierin de terts verminderd voorkomt (+3) is het resultaat dat bij mineur en majeur toonladders met gelijke grondtoon (C en Cm bijvoorbeeld) drie mollen meer/kruisen minder genoteerd moeten worden. Dit staat voor alle grondtonen weergegeven in onderstaande tabel.
Het wordt nu duidelijk dat bij iedere toonladder een aantal mollen of kruisen horen, behalve bij de toonladders van C-majeur en A-mineur (Am).
De toonladder van A-mineur en C-majeur worden hierdoor elkaars parallel genoemd, A-mineur is dus de parallelle mineur toonladder van C-majeur. Parallelle toonladders worden vaak binnen een melodie door elkaar gebruikt en ook de bijbehorende akkoorden passen perfect bij elkaar!
AKKOORDENSCHEMA OPSTELLEN

Als het goed is moeten we nu in staat zijn om zelf een lekker in het gehoor liggend akkoordenschema op te stellen. Je kan hierbij het volgende stappenplan aanhouden.
1) Kies de grondtoon voor je muziekstuk.
2) Beslis of je een stuk wilt schrijven met een "droevig" (mineur) of "vrolijk" (majeur) karakter.
VB: Als je bij stap 1) bijvoorbeeld een G hebt gekozen en bij 2) voor "droevig", dan is de toonsoort dus G-mineur (Gm).
3) Vanuit het startakkoord gezien ga je nu in de kwintencirkel kijken welke akkoorden er in de buurt liggen.
Dit zijn bijvoorbeeld de tonen die links en rechts van de grondtoon staan. Deze kies je als basis voor je schema, met als afwisseling de drie onderliggende akkoorden.
VB: Bij een C-grondtoon zijn het C-, G- en F-majeur akkoord de basis en het Am-, Em-, en Dm-akkoord de onderliggende akkoorden.
4) Een liedje is meestal opgebouwd uit coupletten en een refrein. Soms is er ook nog een brug die voor een gewenste overgang/break zorgt.
De akkoorden in de coupletten en het refrein vertonen veel overeenkomst en zijn in sommige gevallen zelfs identiek. De brug is meestal afwijkend in schema (denk hierbij aan het toepassen van de onderliggende akkoorden).
EINDOPDRACHT:
Schrijf je eigen liedje!
Eisen:
* Het liedje moet een akkoordenschema bevatten voor het refrein en minimaal 1 afwijkend stuk (zoals een couplet of een brug). Schrijf je akkoordenschema op.
* Het liedje moet in een andere grondtoon staan dan C.
* Het liedje moet minimaal 4 verschillende akkoorden bevatten.
* Speel het door jouw gecomponeerde akkoordenschema en neem dit op.
Stuur deze audio-file (wav, aif, mp3) mee met je huiswerk.
Voor het gemak staan hieronder de grepen op een piano voor de akkoorden in majeur en mineur per grondtoon naast elkaar.
Je kan gebruik maken van een eigen instrument of het inspelen/opnemen op de virtual piano via de link achter onderstaand plaatje:
Hint: De witte toetsen kan je gewoon spelen met de letters van je toetsenbord. De zwarte toetsen door shift+toets. Bijvoorbeeld:
De q-toets speelt de 18de toets van het keyboard. Dit is een F.
De Q-toets speelt de 19de toets van het keyboard. Dit is een F#.
PS: Vergeet niet het filmpje te kijken bij "Verdieping" over liedjes met 4 akkoorden.
Veel plezier!
